Kieuwen

Planten- en dierenlichamen komen voort uit één enkele cel: de bevruchte eicel. Vervolgens vormt zich een klompje cellen dat groeit en geleidelijk de kenmerken ontwikkelt van de ouders. Die ontwikkeling van ongeboren lichamen doorloopt in het begin verschillende stadia. Zo'n lichaam in ontwikkeling noem je een embryo.

Embryo's van gewervelde dieren hebben allemaal een stadium dat ze 'kieuwbogen' hebben. Bij de mens is dit rond de 27ste dag na de bevruchting (zie figuur). Alleen bij vissen ontwikkelen de bogen zich tot echte kieuwbogen met een functie bij de ademhaling. Bij amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren veranderen de embryonale kieuwbogen in heel andere organen. Bij zoogdieren, zoals de mens verandert één paar bogen in onderkaak en gehoorbeentjes. Uit een ander paar komt het strottenhoofd voort. Allemaal organen die vissen niet hebben. Tegelijkertijd wordt een stelsel van bloedvaten gemaakt, dat meteen al weer wordt vervangen door een ander stelsel. Maar ook dat is nog definitief, want opnieuw worden delen van bloedvaten hergebruikt en anderen opgeruimd. (Bron)

• Hoe komt het dat zoogdieren voor hun geboorte enige tijd kenmerken van vissen hebben?
• Hoe komt het dat het bloedvatenstelsel van een zoogdier in het begin de embryonale kenmerken heeft van achtereenvolgens vissen, amfibieën en reptielen en pas dan zijn definitieve vorm krijgt?

Staart

De embryo's van alle gewervelde dieren hebben een staart. Ook de embryo's van de mens. In de zesde week van een mensenembryo vormt de staart zelfs een derde van de lichaamslengte. Er zijn dan 8 tot 10 wervels in aanleg aanwezig. Daarna lost een aantal weer op tot er 3, 4 of 5 overblijven. De groei van deze staartwervels blijft sterk achter bij die van de rug- en nekwervels. Ze vormen het staartbeentje of stuitje. Mensen worden dan ook met een zeer korte, onzichtbare staart geboren. Een enkele keer is dat anders en is het embryonale orgaan bij de geboorte nog aanwezig (zo'n geboorteafwijking wordt een atavisme genoemd).

• Waarom ontwikkelt zich bij de mens eerst een staart en verdwijnt die weer voor de geboorte?
• Waarom lijken we korte tijd op dieren die wel met een staart worden geboren?

Achterpoten

Walvisachtigen, zoals potvis, vinvissen en dolfijnen, hebben alleen voorpoten. Die zijn vinvormig. Deze dieren hebben geen heupen of achterpoten. Toch rekenen biologen ze tot de groep van viervoeters, net als alle zoogdieren. Dat is onder meer te zien aan hun embryo's. Die hebben korte tijd het begin van twee achterpoten. Deze komen verder niet tot ontwikkeling en lossen zelfs weer op. In een enkel geval gebeurt dat niet en wordt er een dolfijn geboren met een extra paar flippers. (Bron)

• Hoe komt het dat walvisachtigen korte tijd achterpoten ontwikkelen, terwijl ze er niet mee geboren worden?